Odak Uzunluğu Nedir ve Fotoğraflarınızı Nasıl Etkiler?

Genellikle milimetre (mm) ile belirtilen odak uzunluğu, bir fotoğraf makinesi lensini tanımlayan temel unsurdur. Fotoğraf makinesinin dijital sensöründeki odak düzleminin veya 35 mm’lik filmin ışık ışınlarının birleşip keskin bir görüntü oluşturduğu noktayla arasında olan optik mesafeyle hesaplanır, lensin gerçek anlamdaki uzunluğunu belirtmez. Bir lens sonsuzluğa odaklandığında lensin odak uzunluğunu belirlemek mümkündür.

Büyütme veya görüş açısı (sahnenin ne kadarının fotoğrafta gözükeceği) lensin odak uzunluğuna bağlı olarak değişir. Odak uzunluğu arttıkça büyütme artar, görüş açısı ise daralır. Daha geniş görüş açıları ve düşük büyütme oranları ise daha kısa bir odak uzunluğu demektir.

Odak uzunluğu, bir fotoğrafta sahnenin ne kadarının görüneceğini belirler. Daha kısa odak uzunluğuna sahip olan geniş açılı lensler, tek bir fotoğrafta daha büyük bir görüş alanı sunar. Uzun bir odak uzunluğu ve küçük bir görüş açısına sahip olan lenslere ise telefoto lensler denir.

Odak uzunluğu fotoğraflarınızın perspektifini ve ölçeğini de değiştirebilir. Daha kısa bir odak uzunluğuna sahip olan bir lens, perspektifi “genişletir”, böylece fotoğrafta bulunan nesneleri daha uzaktaymış gibi gösterir. Telefoto lensler ise genelde nesneleri birbirine yakınlaştırarak ölçeği bir nevi “sıkıştırır.”

Bir sahnenin belli bir büyüklükteki filmde fotoğrafa girecek olan kısmını belirleyen şey, kullanılan lensin odak uzunluğudur. Daha büyük odak uzunluğuna sahip bir fotoğraf daha büyük olacaktır. Fotoğrafın boyutu büyüdükçe sahnenin fotoğrafa sığacak olan kısmı küçülür. Aynı yerden, aynı kamera pozisyonundan ancak farklı odak uzunluklarına sahip olan lenslerle çekilen şu fotoğraflara bir göz atın. Odak uzunluğunun fotoğrafın boyutuyla doğrudan ilişkili olduğunu unutmayın. Diğer her şey aynı kaldığı sürece odak uzunluğunu ikiye katlamak fotoğrafın boyutunu da ikiye katlar. 50 mm bir lensle bir konuyu 10 metre uzaktan fotoğrafladığınızı düşünün, eğer 100 mm’lik bir lense geçerseniz fotoğrafını çektiğiniz konu da iki kat daha büyük gözükür.

Büyük bir odak uzunluğuyla birlikte genelde küçük alan derinliklerinin kullanıldığını görürüz, bu sayede uzakta olan nesnelere bile yakından odaklanabiliriz. Kısa odak uzunluğu ise daha büyük bir alan genişliği sunarak daha çeşitli nesnelere odaklanabilmemizi sağlar.

Deklanşöre dokunurken oluşan titreşimden kaynaklanan bulanıklığa ve fotoğrafın kalite düşüşüne fotoğraf sarsıntısı denir. Lensiniz ve fotoğraf makineniz, büyük bir odak uzunluğu ve yakın bir perspektife sahip bir lens kullanırken en ufak bir harekete karşı bile hassasiyet gösterecektir. Fotoğraf sarsıntısını azaltmak için bir tripod kullanabilirsiniz.

Piyasada bulunan bin bir türlü lense göz atınca fotoğrafçılığa başlamak biraz kafa karıştırıcı olabiliyor.

Tecrübeli bir fotoğrafçı bile her lensin arasındaki ince farklılıkları, her lensin amacını açık bir şekilde anlatamayabiliyor. Fakat bir lensin yapabilecekleri hakkında, odak uzunlukları hakkında bilgi sahibi olmak o lensi çeşitli çekim senaryolarında daha etkili bir şekilde kullanmanıza yardımcı olabilir.

Daha iyi bir fotoğrafçı olmak için atabileceğiniz ilk adımlardan bir tanesi, lenslerin farklı işlevlerini ve amaçlarını anladıktan sonra fotoğrafçılık türüne göre hangi odak uzunluğunu kullanmanız gerektiğini anlamaktır. Lensin her odak uzunluğunun bir yeri ve zamanı bulunur, olay sahnenin fotoğrafa sığan kısmından ibaret değildir. Konunuzu veya “kahramanımızı” izole eden, dikkat dağıtıcı nesneleri veya “kötü adamları” ise dışarıda bırakan odak uzunluğu, kullanmanız gereken optimal odak uzunluğudur.

Portre fotoğrafları çekiyorsanız size önereceğimiz lens türü 35 - 85 mm arasındaki standart lensler olur. Aynı zamanda 85 mm - 135 mm aralığındaki kısa telefoto lensleri de tercih edebilirsiniz. Bu odak uzunlukları konunuzun yüz özelliklerini bozmadığı için onu güzel gösterir.

Standart ve kısa telefoto lensler de sırasıyla 35 mm - 85 mm ve 85 mm - 135 mm aralıklarında sokak fotoğrafçılığı için uygundur. Bu odak uzunlukları sokakların ve önemli yapıların fotoğraflarını çekmek için mükemmel bir seçenektir, çünkü ihtiyacınız olan her şeyi fotoğrafa sığdırabilirsiniz. Samimi fotoğraflar için de çok iyi bir seçimdir çünkü bu şekilde çekilen fotoğraflar sizi sanki konuyla birlikte oradaymışsınız gibi hissettirir.

Mimari fotoğrafçılık bütün ince detayları yakalamaya dayanır. Siz de resmedilmeye değer bir mimari yapının bütün detaylarını yakalamak istiyorsanız size önerimiz 14 mm - 35 mm aralığında bir odak uzunluğuna sahip olan bir geniş açılı lens olacaktır.

Manzara fotoğrafçıları genellikle düşük açılardan fotoğraf çekmeyi sever. Fakat odak uzunluğunuz yüksekse makineye yakın olan her şey odak dışı olacaktır. Eğer ön plandaki unsurların da odağın içerisinde olmasını istiyorsanız ya odak yığma yapmanız ya da bir geniş açılı lense geçmeniz gerekir. Manzara görüntüleri için de tıpkı mimari gibi 14 mm - 35 mm aralığındaki bir geniş açılı lens uygundur.

Vahşi canlılar genelde yakınlarına gitmenize izin vermediğinden dolayı vahşi yaşam fotoğrafçılığı için büyük odak uzunluklarına ihtiyaç duyulur. Uzakta bulunan hayvanların sık sık fotoğrafını çeken vahşi yaşam fotoğrafçıları genelde 600 mm’den başlayan bir odak uzunluğuna sahip olan süper telefoto lensleri tercih eder. Bu uzun lens fotoğrafların alan derinliği çoğu zaman biraz sığ olur.

Tıpkı vahşi yaşam gibi, spor fotoğrafçılığı için de 135 mm’nin üzerinde bir odak uzunluğuna sahip bir orta telefoto lens kullanabilirsiniz. Fakat spor uzaktan çekim yapmayı gerektiriyorsa 300 mm’nin üzerinde odak uzunluğu olan bir süper telefoto lens kullanmayı da değerlendirebilirsiniz.

Sonuç olarak, fotoğrafçılıkta odak uzunluğunun temel mekaniklerini kavradıysanız bir sonraki göreviniz için size uygun olan odak uzunluğunu seçmeniz kolaylaşacaktır. Donanımınızı fotoğrafçılık türünüze en uygun odak uzunluğa sahip bir donanıma yükseltmeye hazır mısınız?