Lens filtreleri: UV, polarize ve nötr yoğunluk

Fotoğraf makinesi çantanıza bakıp o küçük, yuvarlak cam parçalarının yarattığı ekstra ağırlığa değip değmediğini sorguluyorsanız, yalnız değilsiniz. Özellikle fotoğraf düzenleme işlemlerinin çok revaçta olduğu bu dijital çağda, lens filtreleri pek de ciddiye alınmıyor. Buna rağmen, her deneyimli fotoğrafçı, görüntüyü doğrudan fotoğraf makinesiyle kusursuz bir şekilde yakalamanın yerini hiçbir şeyin tutamayacağını söyleyecektir.

İster rüya gibi bir şelaleyi, engebeli bir dağ manzarasını yakalamak istiyor olun isterseniz de sadece sahil kenarında yapılan bir yürüyüşte lensinizi dış etkenlerden korumak isteyin, filtreler büyük fark yaratabilir. Bu rehberde sizlere lens filtrelerinin ne olduğunu, fotoğrafçıların bunları neden kullandığını ve en yaygın üç tür olan UV, polarize ve ND (nötr yoğunluk) filtrelerini açıklayacağız.

Lens filtreleri, fotoğraf makinesi lensinin önüne (bazen arkasına) takılan şeffaf veya yarı şeffaf aksesuarlardır. Bu lensler ışığı ayarlar, yansımaları azaltır, renkleri iyileştir. Ayrıca lensinizi toz ve çizikten korur.

Bazı filtreler özel tutuculara yerleştirilirken bazıları vida yardımıyla takılır. Modern hibrit lenslerde (örneğin, Canon RF 24mm f/1.4L VCM) arka filtre tutucuları bile kullanılabilir. Bu özellikle geniş açılı çekimler veya astrofotografi çekimlerinde kenarlarda oluşan koma sapmalarının giderilmesine yardımcı olan harika bir buluştur. Arka filtreler, görüntü kalitesinden ödün vermeden düşük ışık veya yıldız fotoğrafçılığında ekstra esneklik sağlar.

Filtreler, ışığı daha iyi kontrol etmenizi ve çekim sonrası düzenleme süresini azaltmanızı sağlayarak sahneleri aynı gördüğünüz gibi yakalamanıza olanak tanır. Fotoğrafçıların lens filtrelerini tercih etmelerinin nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Lensleri nem, toz ve çizilmelere karşı korumak
• Metal, cam veya su yüzeyinden gelen yansımaları azaltmak
• Mavi tonları derinleştirmek ve gökyüzü kontrastını artırmak
• Uzun pozlama veya parlak gün ışığı çekimlerinde pozlamayı ayarlamak
• Görüntü netliğini korumak amacıyla aşırı düzenlemeden kaynaklanan görüntü parazitlerini önlemek

Her ne kadar onlarca özel filtre türü mevcut olsa da UV, polarize ve ND filtre olmak üzere üç ana filtre türü bir fotoğrafçının çantasındaki temel ekipmanlar arasında yer alır. Gelin her birini daha yakından inceleyelim.

UV (ultraviyole) filtrenin asıl amacı, film odaklı çekimlerdepuslu ya da mavimsi tonlara neden olan UV ışığını engellemektir. Bu mavi tonlara suya yakın bölgelerde veya yüksek rakımlı yerlerde sıkça rastlayabilirsiniz.

Günümüzde çoğu dijital sensör, UV ışığa karşı daha az duyarlı olsa da UV filtrenin hala yaygın bir şekilde kullanılmasının arkasında tek bir neden,UV filtrelerin sağladığı lens koruması yatıyor. UV filtreler lensinizi şu etkenlere karşı korumaktadır:

• Kaza sonucu oluşan çizikler
• Parmak izleri ve toz
• Dış mekan çekimi sırasında su veya tuz sıçraması

UV filtreler genellikle şu amaçlarla kullanılır:

• Günlük çekimlerde koruyucu katman olarak
• Seyahat veya açık hava fotoğrafçılığında
• Tozlu veya riskli ortamlarda çekim yaparken

Polarize filtre; su, cam veya yeşillik gibi metalik olmayan yüzeylerden yansıyan ışık dalgalarını engelleyerek parlama ve yansımaları azaltmaya yardımcı olur.

Polarize filtredeki polarizörler, belirli açılardan giren ışığı seçici olarak engellemek için filtreyi döndürür. Bu, doğal renk kontrastını iyileştirir ve fotoğrafı rahatsız edici parlamalardan kurtarır.

Polarize filtrelerin sunduğu avantajlar şunlardır:

• Bulut kontrastını artırır, gökyüzünü koyulaştırır.
• Cam ve sudaki yansımaları en aza indirir.
• Fotoğraflarda zengin ve canlı renk tonlarını yoğunlaştırır.
• Atmosferik pusuyu keserek dahat net çekimlere olanak sağlar.

Polarize filtreler, manzara fotoğrafçılığında yeşilleri ve mavileri vurgulamak için sıklıkla tercih edilir. Ayrıca sokak fotoğrafçılığında (yansımaları kontrol etmek amaçlı) ve diğer yansıma yapabilen yüzeylerden çekim yaparken tercih edilebilir.

1. Doğrusal polarize filtreler

Doğrusal polarize filtreler manuel odaklı fotoğraf makineleri için mükemmel olsalar bile DSLR fotoğraf makineleri ve aynasız fotoğraf makinelerinde odaklama veya ölçümleme sorunlarına sebep olabilirler.

2. Dairesel polarize filtreler

Dairesel polarize filtreler veya CPL’ler, modern fotoğraf makineleri için tasarlanmıştır. İki katmanlı tasarımı sayesinde döndürülebilir yapıdadırlar. Ölçüm ve otomatik odaklama sistemleriyle düzgün çalışırlar.

Nötr yoğunluk filtresi, renk dengesini değiştirmeden lensinize giren ışık miktarını azaltır. Fotoğraf makinenize bir güneş gözlüğü takmışsınız gibi düşünebilirsiniz. Bu filtre sayesinde daha geniş bir diyafram açıklığı kullanabilir veya parlak ışık altında bile daha düşük bir enstantane hızıyla çekimler yapabilirsiniz.

ND filtreler görüntünün tamamını eşit bir biçimde karartır ve görüntüyü karartma güçlerine göre (“stop” olarak ölçülür) sınıflandırılırlar. Böylece pozlamayı, fotoğraf makinenizin ayarlarında radikal değişiklikler yapmadan kontrol edebilirsiniz.

ND filtrelerin sağladığı avantajlar şunlardır:

• Hareket bulanıklığı yaratma (ipeksi şelaleler, dalgalar gibi)
• Gün ışığında geniş diyafram ile çekim yaparak sığ alan derinliği elde etme
• Parlak ortamlarda aşırı pozlamayı önleme
• Tutarlı enstantane hızı ile video çekimlerinde ışık azaltma

ND filtreler genellikle şu alanlarda kullanılır:

• Manzara fotoğrafçılığı
• Uzun pozlamalı şehir fotoğrafçılığı
• Gün batımında geniş çekim
• Doğrudan güneş ışığı altında videografi

1. ND2: Işığı 1 stop azaltır (%50 ışık azaltma)
2. ND4: 2 stop (%25 ışık)
3. ND8: 3 stop (%12,5 ışık)
4. ND16: 4 stop (%6,25 ışık)

Bazı ND filtreler değişkendir ve filtre yoğunluğu döndürülerek ayarlanabilir. Bu özellik, videografi ve değişken ışık koşulları için idealdir.

Lens filtreleri, fotoğraf makinesi teknolojisi baş döndürücü bir hızla ilerlerken bile her beceri seviyesinden fotoğrafçı için zamansız ve kullanışlı bir araç olmaya devam ediyor. Parlama azaltma, pozlama dengeleme veya lens koruma gibi her ihtiyaca uygun bir filtre mutlaka vardır.

Ayrıca gece fotoğrafçılığı veya astrofotoğrafçılık için gerekli olan arka filtre tutuculu hibrit lensler (Canon'un RF 24mm f/1.4L VCM'si) gibi çağdaş yenilikler ile koma sapması ve benzeri sorunları en aza indirebilirsiniz.

Bu nedenle bir dahaki sefere ekipman çantanızı hazırlarken o küçük sihirli daireleri unutmayın. Bazen en büyük etkiyi, en basit araçlar yaratır.