ISO nedir ve fotoğrafçılıkta neden önemlidir?

ISO kelimesi, fotoğrafçılıkla az da olsa ilgilenmiş, hatta fotoğraf makinesinin ayarlarına şöyle bir göz atmış herkese tanıdık gelecektir. Peki ISO dediğimiz şey ideal fotoğrafı çekebilmek için neden bu kadar önemlidir ve tam olarak ne anlama gelir? İster güneşli bir günde, isterseniz bir doğum günü kutlamasında düşük ışık altında fotoğraf çekiyor olun; ISO kullanmayı bilmeniz şart.

ISO, en basit anlatımla, fotoğraf makinenizin ışığa olan hassasiyetini belirtir. Düşük bir ISO değeri fotoğraf makinenizin ışığa karşı daha az hassas olduğunu, yüksek bir ISO değeri ise daha hassas olduğunu belirtir. ISO'yu fotoğraf makinenizin dahili parlaklık artırıcısı olarak düşünebilirsiniz. Parlak ortamlarda çok yardıma ihtiyacınız olmadığı için düşük bir ISO kullanabilirsiniz. Karanlık karelerde ise ISO'yu yükselterek fotoğraf makinenizin daha fazlasını "görmesini" sağlayabilirsiniz. ISO; enstantane hızı ve diyafram açıklığıyla birlikte pozlama üçgenini, yani fotoğrafçılığın temelini oluşturur. Bu üç ayar bir araya gelerek fotoğrafınızın ne kadar aydınlık veya karanlık olacağını belirler.

ISO'yu değiştirmek oldukça kolay bir işlem olmakla birlikte makineden makineye değişiklik gösterebilir. Birçok DSLR ve aynasız fotoğraf makinesinde özel bir ISO tuşu bulunur. Genellikle fotoğraf makinenizin menüsünden veya hızlı ayar ekranından da ISO değerini ayarlayabilirsiniz. Bazı fotoğraf makinelerinde kolay erişim için kadranlar bulunur, bazılarındaysa ayar dokunmatik ekranla yapılır. Manuel veya "Pro" moduna sahip bir akıllı telefon kullanıyorsanız ISO ayarını muhtemelen ayarlanabilir bir kaydırıcıyla düzenleyebilirsiniz. ISO'yla oynayarak fotoğrafınızın parlaklığını nasıl etkilediğini hemen görebilirsiniz.

Farklı ISO hızlarının farklı kullanım amaçları bulunur. ISO değerlerinizi hangi durumlarda nasıl ayarlamanız gerektiğini inceleyelim:

Güçlü stüdyo ışığı veya parlak bir gün ışığınız varsa bu ISO seviyesini kullanmalısınız. Düşük bir ISO değeri; gren veya parazit içermeyen, tertemiz görüntüler üretir. Özellikle de manzara veya sabit fotoğraflarda net ve yüksek kaliteli sonuçlar elde etmek için ISO 100’ü kullanın.

Bulutlu günlerde, fena ışık almayan iç mekanlarda ve dışarda gün ışığı azalırken ISO 400 ayarını kullanabilirsiniz. Bu değer, görüntüye çok fazla parazit katmadan parlaklık konusunda esneklik sağlar.

Flaşsız iç mekan fotoğrafçılığı yapmak için ideal seviye, ISO 800'dür. Etkinliklerde veya portre fotoğrafçılığında kullanılabilir. Aynı zamanda doğal ışığın yavaş yavaş kaybolmaya başladığı ama yapay ışıktan da kaçınmak istediğiniz akşamüstü saatlerinde bu ISO değerini kullanabilirsiniz.

Bu konuda düşük ışık senaryolarına girmeye başlıyoruz. ISO 1.600; gece sahneleri, loş ışıklı odalar veya mum ışığıyla yapılan çekimler gibi durumlar için biçilmiş kaftan. Fotoğrafınızda biraz parazitlenme görmeniz mümkün ama modern fotoğraf makineleri bu sorunla genellikle iyi başa çıkıyor.

İç mekanda spor veya akşam vakti sokak fotoğrafçılığı gibi ışık miktarı ciddi miktarda düşük olan senaryolarda ISO 3.200 faydalı olabilir. Bu ISO seviyesi hareketi dondurmak ve bulanıklığı engelleyebilmek için yeterli aydınlatmayı üretse de fark edilebilir düzeyde parazitlenmeyle karşılaşabilirsiniz.

Yıldızlı gece veya konser gibi gerçekten de karanlık olan çekim koşullarında kullanılması gereken ISO ayarı 6.400'dür. Görüntü kalitesi açısından çok iyi bir sonuç vermese de çekim sonrası işleme aşamasında biraz parazit azaltmayla güzel sonuçlar elde edilebilir.

ISO değişiklikleri yaparken alışırken aşağıdaki noktaları unutmamalısınız:

● Yeterince ışık olduğu sürece en düşük ISO'yu tercih ederek fotoğrafınızın netliğini koruyun.
● Yüksek ISO'dan ise çok korkmayın. Bazen yavaş bir enstantane hızının getirdiği bulanıklıktansa fotoğrafın az miktarda parazit içermesini tercih edebilirsiniz.
● Fotoğraf makinenizin limitlerini kontrol edin. Her fotoğraf makinesi parazite farklı şekillerde yanıt verir. Farklı ISO ayarlarında birkaç fotoğraf çekip makinenizin nasıl sonuçlar ürettiğini görün.
● ISO'yu değiştirirken enstantane hızı ve diyafram değerini de dikkate alın. ISO'yu artırarak diğer ayarlarınızı da değiştirebilirsiniz. Örneğin daha yüksek bir ISO değeri kullanırsanız daha yüksek bir enstantane hızıyla hareketi dondurabilirsiniz.

Her senaryo farklı bir ISO stratejisi gerektirir. Birkaç tanesini inceleyelim:

Manzara fotoğrafları genelde gün ışığında çekildiği için olabildiğince fazla detay yakalamak adına yavaş bir enstantane hızı ve tripod kullanma lüksüne sahipsiniz. Bu sebeple ISO 100 gibi en düşük ISO değerlerini seçin.

Portre fotoğrafçılığında, senaryonun ışık koşullarına bağlı olarak, 100-800 arası düşük-orta seviye ISO kullanmak isabetli olacaktır. İç mekanda veya pencereden gelen yumuşak ışıkla çekim yapıyorsanız ISO'yu 400-800 seviyelerine çekerek flaş kullanmadan konunuzun netliği koruyabilirsiniz.

Özellikle de tripod kullanmadan çekim yapıyorsanız veya hareketi yakalamak istiyorsanız ISO'nun önemi düşük ışıkta ortaya çıkıyor. Bu senaryolarda 1.600, 3.200 hatta 6.400'lük bir ISO seviyesi kullanmanız gerekebilir. Fotoğraf makinenizin parazit azaltma ayarlarıyla veya çekim sonrası düzenleme yazılımlarıyla işlemden geçirerek fotoğraftaki parazit etkisini azaltabilirsiniz.

Hızlı hareket eden konuları dondurabilmek için yüksek bir enstantane hızına ihtiyaç duyarsınız, bu da genelde daha yüksek bir ISO gerektirir. Işık koşullarına bağlı olarak ISO 800-3.200 arasında, belki de daha yüksek bir değerle çalışmanız gerekebilir.

Günümüzde birçok modern fotoğraf makinesi; ışık seviyesi, diyafram değeri/enstantane hızı ayarlarına göre ISO'yu otomatik olarak ayarlayabiliyor. Bu özellik oldukça kullanışlı olmakla birlikte bazı dezavantajlara da sahip.

● Hız ve kolaylık: Fotoğraf makineniz pozlamayı hallederken siz kompozisyonunuza odaklanabilirsiniz.
● Değişken ışık koşullarında kolaylık: Etkinlikler veya sokak fotoğrafçılığı gibi ışık seviyesinin hızlıca değiştiği çekim koşulları için ideal bir özellik.
● Bulanıklık riskini azaltır: Fotoğraf makineleri genellikle enstantane hızını yeterli ölçüde yüksek tutmayı önceler.

● Tercihte uyuşmazlık: Makine, tercih edeceğinizden daha yüksek bir ISO değeri kullanırsa fotoğrafınızda istenmeyen parazit oluşabilir.
● Pozlamada tutarsızlık: Fotoğraf makinesi bazen ışık seviyesini yanlış algılayarak aşırı veya yetersiz pozlamaya neden olabilir.
● Kontrol kaybı: Sadece otomatik ISO kullanmak, manuel ayarlarda ustalaşmanıza veya fotoğrafınıza belirli bir ruh katmanıza engel olabilir.

ISO basit bir ayar gibi gözükse de fotoğraflarınızın üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir. Ne zaman ve nasıl ayar yapacağınızı anlayarak fotoğraflarınızı daha yaratıcı bir şekilde kontrol edebilirsiniz. Farklı ISO ayarlarıyla farklı ışık koşullarında denemeler yaparak fotoğraf makinenizin nasıl sonuçlar ürettiğini ve nasıl görüntüler elde ettiğinizi gözlemleyin. İdeal ISO değerini bulmak, sizin için zaman geçtikçe lens seçme veya fotoğrafınızı kadrajlama gibi otomatik hâle gelecektir.